Draagmoeder in het buitenland

Inleiding

Het is niet makkelijk om in Nederland een draagmoeder te vinden of om in aanmerking te komen voor een medisch traject. Daarom kijken sommige wensouders naar het buitenland. Er zijn landen waar draagmoederschap gereguleerd is en bemiddeling tussen wensouders en draagmoeders is toegestaan. Of wensouders gaan samen met de draagmoeder naar het buitenland om een medische behandelingen te doen.

Het is belangrijk stil te staan wat de implicaties zijn van draagmoederschap in het buitenland.

Belangen van het kind en andere betrokkenen

Net als in Nederland is een traject in het buitenland een tijdrovend en kostbaar proces. Het waarborgen van de belangen van het kind, de draagmoeder, de eventuele eiceldonor en de wensouders moet boven de kosten staan. Het is beter voor een goed traject te kiezen dan voor een draagmoederschap dat misschien sneller en goedkoper lijken.

Iedereen heeft een gezin van herkomst en behoort tot het systeem van zijn/haar familie. Sociale, biologische en genetische ouders hebben een rol ten opzichte van een kind, ook wanneer je ze nooit gekend hebt en/of als ze geen actieve rol in je leven hebben. Je kunt het zien als een samenhang, een groep die bij elkaar hoort en met elkaar te maken heeft.

Een kind moet zich verhouden tot verschillende systemen. Het systeem van de wensouders (bijvoorbeeld hun ouders en broers/zussen), het systeem van de draagmoeder (bijvoorbeeld partner, ouders, wettige kinderen, draagkinderen) maar ook het systeem van de eiceldonor (bijvoorbeeld partner, ouders, wettige kinderen, donorkinderen).

Hoe meer mensen er onderdeel uitmaken van de afstamming en/of het ontstaan van het kind, hoe meer complexiteit er kan ontstaan. Gaandeweg kan het kind andere gevoelens of interesses hebben tussen afstammingsinformatie (wie zijn mijn genetische ouders) en ontstaansgeschiedenis (in wiens buik heb ik gezeten). Het kan zijn dat de loyaliteit van een kind verplaatst. Het is belangrijk daar vooraf over na te denken en daar met aandacht mee om te gaan.

Keuzes die vandaag gemaakt worden kunnen grote effecten hebben in de toekomst. Hoe groter de afstand is tot het hebben van contact met de draagmoeder en/of de donor, des te groter is de afstand die een kind zal moeten overbruggen naar zijn/haar afstammingsinformatie en ontstaansgeschiedenis.

In ieder traject is het belangrijk dat de belangen van alle betrokkenen geborgd worden. Niet alleen voor het kind. Ook de belangen van de draagmoeder, de eiceldonor en de wensouders moeten geborgd worden. Een draagmoeder moet er vrijwillig voor kunnen kiezen om draagmoeder te zijn.

Er mag nooit sprake zijn van uitbuiting, misbruik en/of winstbejag. Dit geldt ook voor de donor. Het is ook belangrijk dat je de motivatie van de draagmoeder en eventuele donor goed kent, zodat je in de toekomst goed aan je kind uit kan leggen hoe hij of zij ter wereld is gekomen. Dit wordt ook wel de ontstaansgeschiedenis genoemd.

Een counselor met expertise op het gebied van buitenlands draagmoederschap kan ook helpen om afwegingen te maken, inzichten te krijgen in de mogelijkheden en onmogelijkheden en informatie te geven, zodat je weloverwogen en goed geïnformeerde beslissingen kunt maken, om ook in de toekomst goed voor het toekomstig kind te kunnen zorgen op het gebied van afstammingsinformatie, ontstaansgeschiedenis en identiteitsontwikkeling.

Neem altijd contact op met een Nederlandse gespecialiseerde familierechtadvocaat met expertise op buitenlands draagmoederschap ruim voordat je een traject in het buitenland start.

Contact tussen wensouders, en draagouders.

Als je een draagmoederschap in het buitenland overweegt, neem ook dan de tijd om je draagmoeder goed te leren kennen. Kijk ook op wensouders en draagmoeders in gesprek.

Of, als je ook een donor nodig hebt, kies dan nooit voor een anonieme donor.Kiezen voor een anonieme donor is nooit in het belang van het kind. Daar zijn drie redenen hiervoor:

Voor de identiteitsontwikkeling van je kind is het heel belangrijk dat het weet waar het vandaan komt. Bij een anoniem donor is dat niet altijd meer terug te vinden voor een kind later. Kijk ook op hechting bij genetisch ouderschap.
Het is in Nederland niet toegestaan om bij een draagmoederschapstraject gebruik te maken van een anonieme donor, ook als het kind wordt geboren uit een draagmoeder die in het buitenland bevalt.
Het kan medische risico’s hebben: als je niks weet over eventuele ziektes bij de anonieme donor en je niks kan achterhalen, kan dit negatief zijn voor de gezondheid van je kind. Sommige ziektes of aandoeningen kunnen erfelijk zijn. Doordat je dit niet weet kan je niet op tijd medische hulp zoeken voor je kind.

De draagmoeder en eventuele donor maken deel uit van het leven van jouw kind. Ook als ze ver weg wonen.

Ouders moeten ervoor zorgen dat het kind iedereen kan leren kennen die een rol heeft gespeeld in zijn of haar ontstaansgeschiedenis. Het is belangrijk dat:

Een kind zijn of haar draagmoeder of donor vragen kan stellen.
Het kind het verhaal van zijn of haar draagmoeder of donor kan horen.
Als het kind dat wil, kan het een relatie opbouwen met de draagmoeder of donor.

Accepteer nooit dat het contact met de draagmoeder via een bureau loopt. Dit is slecht om de volgende redenen:

Het is moeilijker te controleren of een draagmoeder vrijwillig draagmoeder is.
Het is veel moeilijker om afspraken te maken.
Je kan niet met elkaar in gesprek als het anders loopt dan verwacht.
Het bemiddelingsbureau zal dan de meeste beslissingen nemen terwijl jij en de draagmoeder het misschien wel helemaal anders zouden willen als jullie met elkaar in gesprek waren geweest.
Het contact na de geboorte zal moeizamer verlopen of is er helemaal niet.
Als de draagmoeder zelf kinderen heeft, kan het voor die kinderen ook belangrijk zijn dat ze weten naar wie de baby gaat. Ook daarom is het belangrijk dat na de geboorte er contact is tussen gezin van de wensouders en draagouders.
Je kan als wensouder niet of nauwelijks betrokken zijn bij de zwangerschap en het verloop daarvan. Ook weet je niet hoe de draagmoeder zich voelt.

Welke landen wel en niet

Draagmoederschap wordt in meerdere landen in de wereld uitgevoerd. Maar in veel landen zijn de belangen van draagmoeders, eiceldonoren en/of wensouders niet goed gewaarborgd op psychosociaal, medisch, juridisch en/of ethisch vlak. Soms is er zelfs sprake van uitbuiting, misbruik of winstbejag. En dat kan grote gevolgen hebben voor de psychosociale en juridische belangen van iedereen, en vooral het kind.

Ieder kind heeft het recht om te weten waar hij of zij vandaan komt. Een kind heeft het recht op informatie over zijn afstamming en ontstaansgeschiedenis. Als een kind geboren is dankzij de hulp van een draagmoeder is het belangrijk dat de mogelijkheid er is haar te kennen en een relatie met haar te kunnen hebben. Als er naast een draagmoeder ook een donor nodig is om een zwangerschap te realiseren, is het ook belangrijk dat een kind de mogelijkheid heeft om te weten wie de donor is en hem/haar te leren kennen.

Als een draagmoeder zich in het buitenland bevindt, is het voor wensouders en het kind lastiger om een relatie op te bouwen en te onderhouden vanwege de afstand, taal en het cultuurverschil, dan wanneer de draagmoeder in de omgeving woont en dezelfde taal spreekt.

Kies voor een land waar draagmoederschap goed geregeld is en het belang van het kind voorop staat in de verschillende keuzes.

Buitenlands traject met een eiceldonor

Zodra er ook een eiceldonor nodig is in het traject, kan men een eigen eiceldonor meenemen naar het buitenland, of kiezen voor een buitenlandse eiceldonor uit een eicelbank.

Eigen eiceldonor

De eiceldonor komt uit jouw eigen omgeving. Je weet wie ze is en je spreekt dezelfde taal.
Je weet wie de halfbroers/zussen zijn en hoeveel het er zijn en je kunt een band met ze opbouwen.
Het kind en jij kunnen gemakkelijk een band met haar opbouwen.

Buitenlandse donor

Je kunt zelf een donor in het buitenland zoeken.
Je kunt je inschrijven bij een eicelbank en een donor selecteren die aan je wensen voldoet. Er zijn verschillende mogelijkheden.
- Een ‘open’ donor zijn. Dat is iemand die je voorafgaand aan de behandeling al kan leren kennen. Je kan een band op bouwen en bijvoorbeeld afstemmen welke rol je in elkaars leven en het leven van het kind vervult. Ook kan je dan navragen hoeveel halfbroers/zussen er zijn.
- Een semi-open donor. Dit is iemand waarvan het kind op een bepaalde leeftijd de persoons identificerende gegevens kan achterhalen. Dit is een wettelijk vereiste voor de Nederlandse wetgeving bij het bereiken van de 16-jarige leeftijd van het kind. Dit is ook heel belangrijk om het ouderschap uiteindelijk erkend te krijgen in Nederland. Een buitenlandse donor moet dus aan de Nederlandse wettelijke vereisten voldoen.
- Een anonieme donor (dit is verboden in Nederland).
Als er geen contact is geweest tussen de wensouders en de eiceldonor, is er geen garantie dat een donor traceerbaar is en open staat voor contact op het moment dat het kind hier behoefte aan heeft.
LET OP! Anonieme sperma- en eiceldonatie is sinds 2004 verboden in Nederland. Daarnaast mag een donor aan maximaal 12 gezinnen in Nederland doneren. Het gebruikmaken van anonieme eiceldonatie is schadelijk voor de identiteitsontwikkeling van een kind en daarbij kan het grote juridische gevolgen hebben voor het erkend krijgen van het juridisch ouderschap over het kind.
Massadonoren: zoek uit of de donor die je gaat gebruiken al eerder gedoneerd heeft. Als dit het geval is zoek dan uit hoeveel kinderen er zijn en voor hoeveel kinderen haar eicellen (of zijn zijn zaad) nog gebruikt kan worden. Je wil voorkomen dat je kind heel veel halfbroertjes en -zusjes heeft. Kijk wat de gevolgen zijn voor kinderen als zij veel halfbroers of zussen hebben.
Kijk voor meer informatie over eiceldonatie op het landelijk informatiepunt donorconceptie: www.donorconceptie.nl

Behandeling in het buitenland

Soms kiezen wensouders ervoor om samen met een draagmoeder en eiceldonor naar het buitenland af te reizen voor een behandeling. Bijvoorbeeld omdat ze niet aan de voorwaarden voldoen die in de Nederlandse klinieken gesteld worden. Of omdat klinieken in het buitenland andere mogelijkheden bieden.

Een behandeling in het buitenland kan een aantrekkelijke optie lijken. Maar er zitten mogelijk nadelen aan. De voorwaarden die in Nederland gesteld worden aan bijvoorbeeld de medische behandeling van een draagmoeder zijn er met een reden. Bijvoorbeeld vanwege de medische risico’s van een zwangerschap voor de draagmoeder. Soms zijn er ethische bezwaren waarom een behandeling in Nederland niet toegestaan is. In het buitenland worden in sommige gevallen makkelijker en meer medicijnen voorgeschreven, die mogelijk extra risico’s opleveren voor de draagmoeder, eiceldonor of wensmoeder. Daarnaast is communicatie in een buitenlandse kliniek lastiger vanwege de taalbarrière.

Momenteel zijn er in Nederland geen ziekenhuizen of klinieken die medisch ondersteunen als er vruchtbaarheidsproblemen zijn bij laagtechnologisch draagmoederschap. Mogelijk verandert dit in de toekomst. Hierdoor voelen sommige mensen zich nu soms genoodzaakt een medische behandeling in het buitenland te doorlopen.