draagmoeder buitenland

Het is niet makkelijk om in Nederland een draagmoeder te vinden of om in aanmerking te komen voor een medisch traject. Daarom kijken sommige wensouders naar het buitenland, waar er meer mogelijkheden zijn voor gereguleerd draagmoederschap en bemiddeling tussen wensouders en draagmoeders is toegestaan. Of om medische behandelingen in het buitenland te doen. 

Het is belangrijk vooraf stil te staan wat de implicaties zijn van draagmoederschap in het buitenland.

Belangen van het kind en andere betrokkenen

Net als in Nederland is een traject in het buitenland een tijdrovend en kostbaar proces. Het waarborgen van de belangen van het kind, de draagmoeder, de eventuele eiceldonor en de wensouders moet boven de financiële aspecten staan. Ook als andere alternatieven in eerste instantie misschien sneller en goedkoper lijken.

Iedereen heeft een gezin van herkomst en behoort tot het systeem van zijn/haar familie. Sociale, biologische en genetische ouders hebben een rol ten opzichte van een kind, ook wanneer je ze nooit gekend hebt en/of als ze geen actieve rol in je leven hebben. Je kunt het zien als een samenhang, een groep die bij elkaar hoort en met elkaar te maken heeft.

Een kind moet zich verhouden tot verschillende systemen. Het systeem van de wensouders (bijvoorbeeld hun ouders en broers/zussen), het systeem van de draagmoeder (bijvoorbeeld partner, ouders, wettige kinderen, draagkinderen) maar ook het systeem van de eiceldonor (bijvoorbeeld partner, ouders, wettige kinderen, donorkinderen). Hoe meer mensen er onderdeel uitmaken van de afstamming en/of het ontstaan van het kind, hoe meer complexiteit er kan ontstaan. Gaandeweg kan het kind andere gevoelens of interesses hebben tussen afstammingsinformatie (wie zijn mijn genetische ouders) en ontstaansgeschiedenis (in wiens buik heb ik gezeten). Het kan zijn dat de loyaliteit van een kind verplaatst. Het is belangrijk daar vooraf over na te denken en daar met aandacht mee om te gaan. 

Keuzes die vandaag gemaakt worden kunnen grote effecten hebben in de toekomst. Hoe groter de afstand is tot het hebben van contact met de draagmoeder en/of eiceldonor, des te groter is de afstand die een kind zal moeten overbruggen naar zijn/haar afstammingsinformatie en ontstaansgeschiedenis.

In ieder traject is het belangrijk dat de belangen van alle betrokkenen geborgd worden. Niet alleen voor het kind. Ook de belangen van de draagmoeder, de eiceldonor en de wensouders moeten geborgd worden. Een draagmoeder moet er vrijwillig voor kunnen kiezen om draagmoeder te zijn. Er mag nooit sprake zijn van uitbuiting, misbruik en/of winstbejag. Dit geldt ook voor de donor. Het is ook belangrijk dat je de motivatie van de draagmoeder en eventuele donor goed kent, zodat je in de toekomst goed aan je kind uit kan leggen hoe hij of zij ter wereld is gekomen. Dit wordt ook wel de ontstaansgeschiedenis genoemd.

Een counselor met expertise op het gebied van buitenlands draagmoederschap kan ook helpen om afwegingen te maken, inzichten te krijgen in de mogelijkheden en onmogelijkheden en informatie te geven, zodat je weloverwogen en goed geïnformeerde beslissingen kunt maken, om ook in de toekomst goed voor het toekomstig kind te kunnen zorgen op het gebied van afstammingsinformatie, ontstaansgeschiedenis en identiteitsontwikkeling. 

Neem altijd contact op met een Nederlandse gespecialiseerde familierechtadvocaat met expertise op buitenlands draagmoederschap ruim voordat je een traject in het buitenland start. 

Welke landen wel en niet

Draagmoederschap wordt in meerdere landen in de wereld uitgevoerd. Maar in veel landen zijn de belangen van draagmoeders, eiceldonoren en/of wensouders niet goed gewaarborgd op psychosociaal, medisch, juridisch en/of ethisch vlak. Soms is er zelfs sprake van uitbuiting, misbruik of winstbejag. En dat kan grote gevolgen hebben voor de psychosociale en juridische belangen van iedereen, en vooral het kind.

In de Verenigde Staten van Amerika en Canada is er sprake van gereguleerd draagmoederschap. Gereguleerd draagmoederschap betekent dat er wetgeving is en dat draagmoeders en eiceldonoren psychologisch en medisch gescreend worden, er wordt gekeken of de motivatie integer is en alle afspraken worden juridisch vastgelegd tussen alle partijen. Ook sluit de wetgeving in een beperkt aantal staten van de Verenigde Staten en een aantal provincies van Canada aan bij de Nederlandse wetgeving.

In beide landen is het gebruikelijk om een relatie op te bouwen tussen draagmoeders en wensouders om vervolgens op basis van wederzijdse klik en toestemming het proces te starten.

Er zijn agentschappen (agencies) die wensouders begeleiden in het proces tussen eicelbanken, draagmoeder-matching-organisaties, vruchtbaarheidsklinieken, verzekeringsmaatschappijen, juristen, counselors etc. 

Hoewel het traject in deze twee landen gereguleerd is, zijn er ook nadelen aan deze processen. Het zijn vaak spannende, dure en tijdrovende trajecten, maar er zijn ook psychosociale uitdagingen.

Ieder kind heeft het recht om te weten waar hij of zij vandaan komt. Een kind heeft het recht op informatie over zijn afstamming en ontstaansgeschiedenis. Als een kind geboren is dankzij de hulp van een draagmoeder is het belangrijk dat de mogelijkheid er is haar te kennen en een relatie met haar te kunnen hebben. Als er naast een draagmoeder ook een donor nodig is om een zwangerschap te realiseren, is het ook belangrijk dat een kind de mogelijkheid heeft om te weten wie de donor is en hem/haar te leren kennen.

Als een draagmoeder zich in het buitenland bevindt, is het voor wensouders en het kind lastiger om een relatie op te bouwen en te onderhouden vanwege de afstand, taal en het cultuurverschil, dan wanneer de draagmoeder in de omgeving woont en dezelfde taal spreekt.

Buitenlands traject met een eiceldonor

Zodra er ook een eiceldonor nodig is in het traject, kan men een eigen eiceldonor meenemen naar het buitenland, of kiezen voor een buitenlandse eiceldonor uit een eicelbank.

Eigen eiceldonor

• De eiceldonor komt uit jouw eigen omgeving. Je weet wie ze is en je spreekt dezelfde taal.
• Je weet wie de halfbroers/zussen zijn en hoeveel het er zijn en je kunt een band met ze opbouwen.
• Het kind en jij kunnen gemakkelijk een band met haar opbouwen.
  
   

Buitenlandse eiceldonor

• Je kunt zelf een donor in het buitenland zoeken.
• Je kunt je inschrijven bij een eicelbank en een donor selecteren die aan je wensen voldoet. Er zijn verschillende mogelijkheden.
  • Het is mogelijk om de eiceldonor voorafgaand aan het proces te spreken, zodat je een band op kunt bouwen en je bijvoorbeeld af kunt stemmen welke rol je in elkaars leven en het leven van het kind vervult. Ook kan je dan navragen hoeveel halfbroers/zussen er zijn.
  • Het is ook mogelijk dat de identificerende gegevens vanaf een bepaalde leeftijd van het kind kenbaar kunnen worden gemaakt als een kind daar behoefte aan heeft. Dit is een wettelijk vereiste voor de Nederlandse wetgeving bij het bereiken van de 16-jarige leeftijd van het kind. Dit is ook heel belangrijk om het ouderschap uiteindelijk erkend te krijgen in Nederland. Een buitenlandse donor moet dus aan de Nederlandse wettelijke vereisten voldoen.
• Als er geen contact is geweest tussen de wensouders en de eiceldonor, is er geen garantie dat een donor traceerbaar is en open staat voor contact op het moment dat het kind hier behoefte aan heeft.
• LET OP! Anonieme sperma- en eiceldonatie is sinds 2004 verboden in Nederland. Daarnaast mag een donor aan maximaal 12 gezinnen in Nederland doneren. Het gebruikmaken van anonieme eiceldonatie is schadelijk voor de identiteitsontwikkeling van een kind en daarbij kan het grote juridische gevolgen hebben voor het erkend krijgen van het juridisch ouderschap over het kind.
• Kijk voor meer informatie over eiceldonatie op het landelijk informatiepunt donorconceptie: www.donorconceptie.nl 

Belangrijke informatie

• In de Verenigde Staten krijgen draagmoeders vaak een vergoeding naast de onkosten die gemaakt worden voor het draagmoedertraject. Deze vergoeding is niet voor het overdragen van het kind, maar om te compenseren voor ongemakken van de zwangerschap. Uit de psychologische en financiële screening moet blijken dat de financiële compensatie geen reden is om draagmoeder te worden. Denk na over hoe je met deze informatie omgaat richting het kind en of je kunt uitleggen waar het geld voor wordt gebruikt.
• In Canada krijgen draagmoeders enkel de onkosten vergoed die voortvloeien uit de behandeling en zwangerschap. Er is geen financiële compensatie toegestaan.
• Als een kind in de Verenigde Staten wordt geboren, ontvangt hij/zij het Amerikaanse staatsburgerschap. Dat heeft gevolgen. Bijvoorbeeld dat een kind vanaf 18 jarige leeftijd een Amerikaanse belastingplicht heeft met alle gevolgen van dien.
• Neem altijd eerst contact op met een Nederlandse familierecht advocaat met ruime ervaring op het gebied van buitenlands draagmoederschap, als je een traject in het buitenland overweegt.

Behandeling in het buitenland

Soms kiezen wensouders ervoor om samen met een draagmoeder en eiceldonor naar het buitenland af te reizen voor een behandeling. Bijvoorbeeld omdat ze niet aan de voorwaarden voldoen die in de Nederlandse klinieken gesteld worden. Of omdat klinieken in het buitenland andere mogelijkheden bieden. 

Een behandeling in het buitenland kan een aantrekkelijke optie lijken. Maar er zitten mogelijk nadelen aan. De voorwaarden die in Nederland gesteld worden aan bijvoorbeeld de medische behandeling van een draagmoeder zijn er met een reden. Bijvoorbeeld vanwege de medische risico’s van een zwangerschap voor de draagmoeder. Soms zijn er ethische bezwaren waarom een behandeling in Nederland niet toegestaan is. In het buitenland worden in sommige gevallen makkelijker en meer medicijnen voorgeschreven, die mogelijk extra risico’s opleveren voor de draagmoeder, eiceldonor of wensmoeder. Daarnaast is communicatie in een buitenlandse kliniek lastiger vanwege de taalbarrière.

Momenteel zijn er in Nederland geen ziekenhuizen of klinieken die medisch ondersteunen als er vruchtbaarheidsproblemen zijn bij laagtechnologisch draagmoederschap. Mogelijk verandert dit in de toekomst. Hierdoor voelen sommige mensen zich nu soms genoodzaakt een medische behandeling in het buitenland te doorlopen.