Bij draagmoederschap vragen wensouders, draagmoeders en eiceldonoren zich vaak af:
Wat hierin een belangrijke rol speelt is hechting.
Hechting speelt een centrale rol in de ontwikkeling van elk kind. Hechting is de emotionele band die ouders vanaf het prille begin met het kind hebben en verder opbouwen.
Bij draagmoederschap is dit extra bijzonder: meerdere mensen kunnen vanaf het prille begin bijdragen aan een veilige emotionele basis.
In dit artikel leggen we uit wat hechting is, waarom het belangrijk is bij draagmoederschap en hoe je hier als wensouder, draagmoeder of eiceldonor bewust mee om kunt gaan.
Dit is de diepe emotionele band die zich ontwikkelt tussen kinderen en de belangrijke mensen die voor hen zorgen. Hechting begint al vanaf de bevruchting. Het speelt een belangrijke rol in de:
Veilige hechting ontstaat als de basisbehoefte van een kind steeds liefdevol worden vervuld. Bij basisbehoeften kun je denken aan:
Dit geeft het kind een gevoel van vertrouwen in anderen, de wereld, maar bovenal in zichzelf.
Het is daarom belangrijk om als ouder:
Met veilige hechting tussen ouder en kind leg je de basis voor een gevoel van veiligheid en vertrouwen. Een veilig gehecht kind zal in een onbekende omgeving op verkenning durven gaan. Het weet dat het kan terugkeren naar de ouder wanneer het spannend wordt.
De ouders zijn de veilige haven van waaruit het kind op ontdekkingstocht mag gaan en eigen grenzen leert verkennen.
Kinderen met een veilige gehechtheidsbasis ervaren een diepgeworteld vertrouwen dat hun ouder terug zal komen als zij even weg zijn. Kinderen ontwikkelen zich het meest gelukkig wanneer zij zich veilig kunnen hechten aan hun ouders en iedereen die betrokken is bij hun ontstaan.
Omdat veilige hechting een positieve invloed heeft op de ontwikkeling van een kind, is het juist bij diverse gezinsvormen zoals draagmoederschap, belangrijk goed na te denken over wat je kunt doen om al vanaf het prille begin veilige hechting te stimuleren.
Laat je hiervoor ondersteunen door een counselor met expertise draagmoederschap. Lees meer over counseling bij draagmoederschap.
Als een kind niet veilig gehecht is, kan dat op korte en langere termijn gevolgen hebben voor zijn of haar ontwikkeling. Zij:
De effecten op korte termijn kan in hun gedrag te zien zijn. Een kind gedraagt zich bijvoorbeeld:
Op langere termijn kan het kind lijden aan:
Omdat veilige hechting een positieve invloed heeft op de ontwikkeling van een kind, is het juist bij diverse gezinsvormen zoals draagmoederschap, belangrijk goed na te denken over wat je kunt doen om al vanaf het prille begin veilige hechting te stimuleren.
Laat je hiervoor ondersteunen door een counselor met expertise draagmoederschap. Lees meer over counseling bij draagmoederschap.
Sommige ouders vinden een bloedband belangrijk, het genetisch ouderschap. Anderen vinden dit veel minder belangrijk.
Als je genetisch verwant bent, kunnen jullie zelfde uiterlijke kenmerken en karaktereigenschappen hebben. Dit kan zorgen voor:
Deze herkenning kan kinderen helpen om zichzelf beter te snappen. Ze begrijpen waarom zij zich op een bepaalde manier gedragen. Het geeft hun meer begrip over wie zij zijn. Het is onderdeel van hun identiteit.
Duidelijkheid over genetische banden en het kunnen leren kennen van de genetische herkomst is belangrijk voor de identiteitsontwikkeling van een kind. Het is echter niet belangrijk voor een veilige hechting van een kind.
Uit onderzoek naar kinderen die zijn opgegroeid in twee-moedergezinnen blijkt dat kinderen zich net zo veilig kunnen hechten aan de genetische ouder als aan de niet-genetische ouder.
Mijn man en ik liepen vast in het draagmoederschapsproces toen we moesten kiezen wie de genetische vader van ons toekomstige kind zou worden. We konden niet goed overzien wat de impact van DNA zou zijn op ons en ons toekomstig kind. Zouden we evenveel van het kind gaan houden, of zou er toch een voorkeur ontstaan vanuit het kind naar de genetische ouder?
Echter niet-genetische ouders voelen zich soms kwetsbaarder in het ouderschap dan genetische ouders. Deze kwetsbaarheid kan voortkomen uit:
Het is belangrijk dat je met elkaar, binnen je relatie, aandacht hebt voor deze gevoelens zodat je hier met elkaar zorg voor kunt dragen. Als je merkt dat deze gevoelens er steeds vaker zijn dan is het raadzaam om met elkaar in gesprek te gaan met een gespecialiseerde counselor. Samen met de counselor kunnen jullie onderzoeken waar deze kwetsbaarheid over gaat en hoe je elkaar kunt helpen om steviger in het ouderschap te komen staan. Dit komt de hechting ten goede.
Toen was daar ineens begin dit jaar een antwoord. Waar ik onbewust al zolang naar zocht. Ik ben van een donor, een zaaddonor. Mijn vader is namelijk diegene die me leerde fietsen, me troosten of de gemene buurjongens achterna zat als ze mij weer eens hadden gepest. De man van wie ik heb geleerd koppig en eigenwijs te zijn. Maar ook de man met wie ik dezelfde liefde voor een lekker vissie deel.
Terwijl ik dit schrijf denk ik aan hoe trots je op mij was toen ik in de volle spotlights als onzekere puber een van mijn gedicht voordroeg op een podium. En ik vind het nu weer net zo spannend. Hopelijk ben je nu net zo trots op mij. We delen misschien geen bloed maar wel een leven vol herinneringen en mijlpalen.
Luister het hele verhaal van Regina in de podcast DNAzaten aflevering 2
De meeste draagmoeders ontwikkelen een warme band met het kind dat in hun buik groeit. Zij voelen zich verbonden met het kind, willen dat hij of zij zich gezond ontwikkelt en voelen veel liefde en bescherming. De draagmoeders voelen zich vaak verantwoordelijk en willen dat het toekomstig kind goed terecht komt.
Ook het kind hecht zich tijdens de zwangerschap aan de draagmoeder. Het kind raakt vertrouwd met het geluid van haar hartslag, voelt mee met haar bewegingen en stemmingen en raakt gewend aan de stem van de draagmoeder en de mensen met wie zij veel contact heeft. Al tijdens de zwangerschap voelen dat je gewenst bent door jouw ouders, maar óók door de draagmoeder, is van groot belang voor het stimuleren van een veilige hechting.
Na de zwangerschap is er vaak sprake van een bijzondere band tussen het kind en de draagmoeder. Het is van groot belang dat er na de geboorte aandacht is voor het bestaan van deze verbinding en dat de draagmoeder (en haar gezin) ruimte krijgen om de zorg voor het kind over te dragen aan de ouders. Hierbij is het belangrijk om het kind zo zorgvuldig mogelijk kennis te laten maken met de wereld buiten de veilige baarmoeder. Dit kan het beste in een omgeving waarin het zich veilig en geborgen voelt. In gesprekken met een gespecialiseerde counselor gaat het over hoe jullie deze periode voor jullie zien en welke geboorte ervaring jullie het kind mee willen geven.
Ook wensouders kunnen al tijdens de zwangerschap werken aan de hechtingsrelatie met hun kind. Het is belangrijk dat zij zich tijdens de zwangerschap emotioneel verbonden kunnen voelen met het kind en dat zij gehecht raken aan de gedachte dat er een kind zal komen.
In de praktijk zien we dat sommige ouders levendige beelden hebben bij de komst van een kind. Zij voelen zich verbonden met het beeld dat er een kind komt en zien het dagelijks leven met hun kind al voor zich.
Andere ouders vinden het moeilijk om hiervan een levendig beeld te maken. Zeker ouders die een lang (medisch) traject achter de rug hebben, kunnen het moeilijk vinden om in te voelen dat er een kind op komst is. Dit is goed te snappen en belangrijk om jezelf hiervan bewust te zijn. Er zijn verschillende manieren die je kunt toepassen om gevoelsmatig dichter bij je kind te komen. Kijk welke het best bij jou zou passen.
Suggesties/ tips:
Samen zwangerschapscursus volgen
Fotoboek of dagboekje bijhouden ook voor later samen met je kind te bekijken.
Het is belangrijk dat jullie voor de zwangerschap met elkaar, de ouders en de draagmoeder, nadenken over wat jullie kunnen doen om een gevoel van verbondenheid en nabijheid te stimuleren. Een goede voorbereiding is erg belangrijk.
Ook hier is ondersteuning van een gespecialiseerde counselor onmisbaar. De gespecialiseerde counselor kan de juiste vragen stellen over thema's waar jullie zelf mogelijk nog niet aan hebben gedacht.
Het hielp ons enorm om ons gevoelsmatig voor te bereiden op de komst van ons kindje, door samen met de draagmoeder naar de echo’s mee te gaan, samen een zwangerschapscursus te doen en gedurende de zwangerschap samen een fotoboek te maken.
Draagmoederschap is een gezinsvorm waarbij meerdere personen onderdeel uitmaken van het verhaal van een gezin.
Iedereen
Soms is het zoeken naar wie welke plek en positie binnen het gezin heeft. Zeker als de genetische, juridische en sociale rollen ten opzichte van het kind verdeeld zijn.
Gevoelens van jaloezie, concurrentie of inmenging kunnen hierdoor ontstaan. Dit zijn hele menselijk gevoelens, maar kunnen als pijnlijk of vervelend worden ervaren. Door het niet bespreekbaar maken van deze gevoelens, kunnen ze toenemen.
Op lange termijn zullen ze negatief invloed hebben op de onderlinge relaties. Het is daarom raadzaam om negatieve gevoelens bespreekbaar te maken. Dit begint al tijdens de voorbereiding:
Ondanks een goede voorbereiding met een gespecialiseerd counselor kunnen deze gevoelens toch opkomen. Stop ze niet weg. Erken dat ze er zijn. Maak ze bespreekbaar. Dit kan best spannend zijn.
Toen mijn vrouw zwanger was van het kindje van haar beste vrienden was ik erg aan het zoeken naar mijn rol. Het voelde of ik een derde wiel aan de wagen was. Toen ik dat gevoel – met hulp van een counselor - bespreekbaar maakte, hebben we hier goede gesprekken over kunnen voeren en voelt het nu veel gelijkwaardiger en opener.
Ze willen de band met de draagmoeder en/of de eiceldonatrice vormgeven, maar voelen dat dit ingewikkeld kan zijn voor hun ouders. Langdurige loyaliteitsconflicten kunnen leiden tot psychologische klachten zoals:
Geen enkele ouder wenst dit voor zijn kind. Het is daarom belangrijk dat iedereen die kiest voor draagmoederschap (de eiceldonor, de draagmoeder, de wensouders) het kind ruimte laat om vorm te geven aan een band met de (gezinnen van de) draagmoeder en de eiceldonatrice. Hoe dit er in de praktijk uitziet verschilt natuurlijk per gezin.
Dit kan in de tijd veranderen. De behoeftes van een kind kunnen veranderen. Bespreek dit tijdens de voorbereidingen. Dus voordat je een zwangerschap nastreeft. Een gespecialiseerde counselor is goed instaat om jullie te ondersteunen in dit gesprek en de juiste vragen te stellen.
Jermain vertelt in zijn verhaal hoe belangrijk het voor zijn ouders en de draagmoeder was om open naar hem te zijn en hem de ruimte te geven om een band op te bouwen met de draagmoeder. Hij kan bij hun allemaal terecht met zijn vragen.
Je kunt je als mens hechten aan:
Het kan het zijn dat je, bewust of onbewust, aan het romantische toekomstbeeld gehecht bent geraakt om samen met je partner een kind te krijgen dat jullie beide genen draagt.
Het kan ook zijn dat je gehecht bent geraakt aan het idee om uiterlijke kenmerken of karaktereigenschappen te herkennen. Of dat je geen hulp nodig had bij het verwezenlijken van je kinderwens.
Toen we net getrouwd waren, stonden we er niet bij stil dat kinderen krijgen moeilijk zou kunnen worden. Toen we na vele vruchtbaarheidsbehandelingen uitkwamen op draagmoederschap, moesten we de wens op een spontane zwangerschap loslaten.
Ik had veel moeite met het loslaten van het idee dat we op een spontane manier kinderen zouden kunnen krijgen. Daarnaast voelde het best wel eenzaam, omdat kinderen krijgen bij vrienden zo makkelijk leek te gaan en bij ons niet.
Op het moment dat blijkt dat jouw toekomstbeeld, bijvoorbeeld als er sprake is van een vruchtbaarheidsprobleem, niet uit kan komen zoals je had bedacht of verwacht, dan kan dat een proces zijn van verlies of rouw. Ook een man, die misschien al langer weet dat hij zijn leven wil delen met een mannelijke partner, kan gevoelens van rouw ervaren.
Deze gevoelens zijn heel normaal. Om goed te kunnen hechten aan een nieuw toekomstbeeld en om emotioneel beschikbaar te zijn, is het belangrijk dat je het rouwproces op een goede manier ondersteunt.
Voordat je aan een draagmoederschap begint is het belangrijk dat dit rouwproces is afgerond. Een counselor die gespecialiseerd is in draagmoederschap kan kijken of dit rouwproces voor jullie voldoende is afgerond en kan ondersteunen in de afronding.
Er zijn veel keuzes te maken in de fase waarin wensouders zich oriënteren op draagmoederschap. Een van deze keuzes is welke vorm van draagmoederschap. De draagmoeder gaat een kind dragen:
Het komt voor dat een draagmoeder geen kind wil dragen van haar eigen eicellen omdat dit te dichtbij voelt. Ze is bang dat zij zich te veel aan het kind gaat hechten. Ook bij wensouders kan er angst ontstaan dat de draagmoeder zich te veel hecht aan het kind, en zij het kind na de geboorte niet (goed) kan overdragen aan de wensouders.
Allereerst is het belangrijk om te benadrukken dat deze gevoelens normaal zijn. Het is goed om hier open over te communiceren. Deel je vrees of angsten met elkaar of met iemand uit je omgeving die je vertrouwt. Hierbij stilstaan en deze emoties bespreekbaar maken vraagt best wat moed, maar de ervaring leert dat het uitspreken van je bezorgdheden veel opluchting kan geven en juist het vertrouwen in elkaar doet verstevigen.
Het is belangrijk om goed op de hoogte te zijn van de medische risico’s die komen kijken bij het zwanger worden van een niet-eigen eicel. (Zie medische pagina) Het is belangrijk om dit mee te laten wegen in je keuze.
Andere redenen voor het dragen van een kind dat niet-genetisch verwant is aan de draagmoeder kunnen zijn:
Er is geen onderzoek dat ondersteund dat de hechting van de draagmoeder groter is als ze zwanger is van een genetisch verwant kind dan als ze zwanger is van een genetisch niet verwant kind. Ook draagmoeders die zwanger zijn van een niet genetisch verwant kind hechten zich hieraan.
Er is hoe dan ook sprake van het ontstaan van een bepaalde vorm van hechting tijdens en na de zwangerschap tussen de draagmoeder en het kind. Hoewel jouw brein weet dat je het kindje overdraagt aan de wensouders, maakt je lichaam een ander proces door. Je lichaam voelt het kind groeien en je maakt hormonen aan zoals het knuffelhormoon oxytocine. Je kunt een diepe band ervaren, soms zelfs zonder dat je dat verwacht. Dit zijn hele normale gevoelens.
Deze hechting kan worden gevoeld als een bedreiging voor de hechting met de ouders. Zoals we eerder hebben gezien is deze dreiging ongegrond. Het is voor kinderen heel belangrijk dat de draagmoeder zich kan hechten aan het kind en een kind zich terug kan hechten aan de draagmoeder. Psychosociale begeleiding bij een counselor met expertise kan bij dit proces helpen om hier met elkaar een weg in te vinden.
De eerste weken na de geboorte van mijn draagkindje merkte ik dat mijn lichaam iets miste, hoewel ik verstandelijk en emotioneel helemaal achter de keuze van draagmoederschap stond. Dit was soms verwarrend en bracht onrust met zich mee. Nadat de hormonen wat waren gedaald voelde ik steeds meer rust.
De tekst is gebaseerd op:
Carone, N., Quintigliano, M., Benzi, I. M. A., Brumariu, L. E., Speranza, A. M., & Lingiardi, V. (2025). Parental sensitivity and child–parent attachment security in lesbian and gay parent families through assisted reproduction. Journal of Family Psychology. Advance online publication. https://doi.org/10.1037/fam0001324
