Voeding voor het kind na de geboorte: moedermelk of flesvoeding?

Inleiding

Bij draagmoederschap helpt de draagmoeder de wensouders met hun kinderwens. Zij is zwanger van hun kind omdat zij zelf geen kindje kunnen dragen. De wensouders gaan na de geboorte voor het kind zorgen. 

Na de geboorte komt de melkproductie bij de draagmoeder opgang en heeft het kind voeding nodig die aangepast is voor baby's. Je komt met elkaar voor verschillende keuzes te staan. Ga je de melk van de draagmoeder geven of kies je voor kunstvoeding? Of zijn er ook andere opties?  

Op deze pagina vind je informatie over de verschilde opties en hoe je hierover met elkaar in gesprek kunt gaan. 

Welke voeding je gaat geven als het kind net geboren is heeft consequenties voor hoe je de kraamperiode inricht. De mogelijke voedingen die je een pasgeboren baby kan geven zijn: 

• Moedermelk
  • Van de draagmoeder
  • Van de wensmoeder
  • Van een donor
• Flesvoeding 

Op deze pagina vind je informatie die belangrijk is om met elkaar een goede keuze te kunnen maken. 

Hoe voer je een goed gesprek over voeding na de geboorte?

Belang van het kind

Het belangrijkste is dat het belang van het kind voorop staat. Het onderwerp 'voeding na de geboorte' kan heel gevoelig liggen waardoor sommige wensouders of draagmoeders het liever niet willen bespreken of het uitstellen om het te bespreken. Toch is het een belangrijk onderwerp en moet je het met elkaar bespreken.   

Open gesprek

Dit gesprek moet je open met elkaar te voeren. Onderzoek ieders wensen zonder te oordelen over elkaars behoeften en wensen. Er moet ruimte zijn voor ieders ideeën en gevoelens. Daarnaast moet er vertrouwen zijn dat binnen de band die jullie met elkaar hebben opgebouwd, alles besproken kan worden. 

Als je een uitgesproken mening hebt is het belangrijk dat je ook onderzoekt wat de anderen willen.  

Een draagmoeder moet zich niet gedwongen voelen om borstvoeding te geven als ze dat niet wil. Dit vraagt namelijk om een enorme tijdsinvestering.  

Als de draagmoeder juist wel graag borstvoeding wil geven, wil je niet dat de wensouders hiermee instemmen uit angst dat de relatie met de draagmoeder onder druk komt te staan. Het kan zijn dat de wensouders de periode na de bevalling met het kind heel anders hadden voorgesteld en het voor hen best confronterend is om te zien dat de draagmoeder wel borstvoeding kan geven, waar zij dit niet kunnen.  

Counseling

Het vraagt best wat moed om met elkaar het gesprek aan te gaan over de voeding na de geboorte. Een counselor met expertise in draagmoederschap kan jullie helpen dit gesprek open te voeren. In een counselingsgesprek zullen ieders ideeën en gevoelens besproken worden. Alleen dan kunnen jullie een keuze maken waar iedereen achter staat. 

Niet verder

Als je allebei echt heel anders over dit onderwerp denkt, kan het misschien beter zijn om niet samen de reis van draagmoederschap aan te gaan. 

Wat is de invloed van voeding op hechting?

Het kind groeit in de buik van de draagmoeder, waardoor zij voor het leven met elkaar verbonden zijn. Er wordt wel eens gedacht dat een kind zich minder goed kan hechten aan de wensouders, als de draagmoeder borstvoeding blijft geven. Deze gedachte klopt niet. De band die het kind met de draagmoeder heeft, staat het opbouwen van een band met de wensouders niet in de weg.  

Wat wel belangrijk is om te noemen, is dat voedingsmomenten vaak belangrijke momenten zijn voor ouders om contact te maken met hun kind. Dit kan de hechting van wensouders met het kind stimuleren.  

Dit contact is ook op andere verzorgingsmomenten belangrijk voor de hechting zoals tijdens: 

• Het in bad doen
• Het verschonen
• Het aankleden
• Het spelen
• Het naar bed brengen.  

In het algemeen is het belangrijk om met elkaar stil te staan bij wat jullie allemaal kunnen doen om te zorgen dat de band tussen het kind en de wensouders kan groeien. Hier kan je meer lezen over hechting bij draagmoederschap.

Kiezen jullie voor moedermelk? Dit zijn de mogelijkheden

Als jullie met elkaar besluiten dat de baby moedermelk krijgt, zal je met elkaar moeten bespreken hoe je dit gaat doen. Er zijn meerder opties: 

• De melk van de draagmoeder
  • Direct aan de borst leggen van de draagmoeder
  • De draagmoeder kolft de melk af en deze wordt met flesjes gegeven
• De wensmoeder gaat haar melkproductie op gang brengen tijdens de zwangerschap en gaat het kind na de geboorte voeden
• Donormelk 

Aan de borst van de draagmoeder 

Als de draagmoeder borstvoeding gaat geven heeft dit effect op hoe je de periode na de bevalling gaat doorbrengen. Een baby heeft 8-12 voeding per 24 uur nodig. Het is dan belangrijk om dicht bij elkaar in de buurt te zijn tijdens de kraamperiode. 

Afgekolfde moedermelk 

De draagmoeder kan ook de borstvoeding afkolven. De wensouders kunnen de melk in een flesje aan het kind geven. De voordelen voor de gezondheid van het kind van afgekolfde moedermelk zijn hetzelfde als wanneer het direct aan de borst drinkt.  

Het is belangrijk om te weten dat afgekolfde moedermelk: 

• In de koelkast (7 graden) 8 dagen houdbaar is
• Ingevroren in het vriesvak van de koelkast 2 weken houdbaar is
• In een kleine vriezer tot 4 maanden houdbaar is
• In een diepvries (-18 graden) 12 maanden houdbaar is 

Wensmoeder gaat borstvoeding geven  

Er zijn wensmoeders die zelf niet een zwangerschap doormaakten en toch succesvol borstvoeding gaven aan hun kinderen. Het stimuleren van borstvoeding kan op verschillende manieren gebeuren. Het vraagt veel tijd en aandacht. Voor verdere uitleg zie Borstvoeding door wensmoeder  

Donormelk 

Als de draagmoeder en de wensouders geen eigen moedermelk kunnen of willen geven dan kan het een overweging zijn om donormelk te gebruiken. Dit is afgekolfde melk van moeders die meer melk produceren dan ze nodig hebben voor hun eigen kind. Het Moedermelk netwerk kan je hierbij helpen. Kijk op Moedermelknetwerk hoe het werkt en hoe je ervoor in aanmerking komt.   

Wat je moet weten over hoe borstvoeding werkt

Zwangerschap

In de zwangerschap kan de borst ±150 tot ±500 gram zwaarder worden. De borst gaat zich voorbereiden op het geven van melk aan de pasgeborenen. Vanaf de tweede helft van de zwangerschap is colostrum aanwezig in de klieren. Colostrum is de moedermelk die de eerste paar dagen uit de borst komt. In de loop van de tijd verandert de samenstelling van de melk. In moedermelk zitten precies de voedingstoffen die pasgeboren baby's nodig hebben. 

Tijdens de zwangerschap wordt de productie van melk geremd door de hoge concentraties progesteron. Dit is een van de vrouwelijke hormonen. Dit hormoon wordt gemaakt door de moederkoek, ook wel de placenta genoemd.  

Na de geboorte

Na het kind wordt de moederkoek geboren. Zodra de moederkoek geboren is, daalt het hormoon progesteron. Hierdoor kan het hormoon prolactine stijgen. Dit hormoon brengt de mekproductie verder op gang en zorgt dat de borst melk blijft produceren. 

Als de borst vol zit met melk en niet leeg wordt gemaakt, dan daalt de hoeveelheid prolactine in het bloed en zal de melkproductie afnemen. Door de borst vaak leeg te maken (door drinken van de baby of kolven) neemt de melkproductie toe.  

Na de bevalling drinkt een baby 5 tot 12 ml per voeding 8 tot 12 keer per 24 uur. Daarna neemt de hoeveelheid toe. 

Voordelen moedermelk 

Kinderen die moedermelk krijgen hebben minder kans op: 

• Luchtweginfecties
• Maagdarminfecties
• Middenoorontstekingen.  

Ook na het stoppen van de borstvoeding hebben kinderen minder van deze infecties in vergeleken met kinderen die alleen flesvoeding krijgen.  

Vitamine K 

Moedermelk bevat te weinig vitamine K om aan de behoefte van het kind te voldoen. Vitamine K is nodig voor een goede bloedstolling. Als de stolling niet goed werkt kan dit ernstige bloedingen veroorzaken. Bijvoorbeeld een bloeding in de hersenen. Vitamine K kan via druppeltjes gegeven worden aan baby.  

Baby’s die borstvoeding krijgen, hebben de eerste 12 weken 150 microgram vitamine K-druppels nodig. 

Wil je meer weten over borstvoeding kijk dan hier:  

• Home | Nederlandse Vereniging van Lactatiekundigen
• Borstvoedingsorganisatie La Leche League 

Borstvoeding door de wensmoeder

De voordelen van borstvoeding door draagmoeder of wensmoeder zijn hetzelfde. 

Hoe breng je borstvoeding op gang als je zelf niet zwanger bent? 

Overweeg je als wensmoeder borstvoeding te gaan geven laat je dan voorlichten door een lactatiekundige die ervaring heeft met het opgang brengen van melkproductie zonder een zwangerschap. Sommige medicijnen kunnen helpen om de melkproductie opgang te brengen. Kijk verder onder het kopje Medicijnen die melkproductie ondersteunen. 

Het op gang brengen van de melkproductie kan weken en soms maanden duren. Het is belangrijk dat je  

• Zelfvertrouwen hebt
• Steun uit je omgeving hebt
• Realistische verwachtingen hebt  

Er is een kans dat het niet lukt om volledig borstvoeding te geven. Het is verstandig een lactatiekundige te vragen je te begeleiden. 

Er zijn in totaal 2 fase die samen bestaan uit 3 stappen:  

Fase 1

Fase 1 bestaat uit 2 stappen. In deze fase gaat het om het opbouwen van de melkproductie voordat het kind er is. 

• Stap 1: de borst voorbereiden: De borsten kan je voorbereiden door borstmassage en tepelstimulatie.
• Stap 2: de melkproductie opstarten: kolven met de hand of met een (elektrische) kolf. Tenminste 8 à 10 keer per dag. Kort en vaak kolven is effectiever dan lang en minder vaak. 

Fase 2

Fase 2 bevat de laatste stap. In deze fase gaat het om de melkproductie te verhogen als het kind er is. 

• Stap 3: Door de borst vaak leeg te maken blijft de melkproductie niet alleen in stand, maar neemt de melkproductie ook toe. Vaak voeden is de meest efficiënte manier om de productie te verhogen als de baby goed aangelegd wordt en goed kan drinken. Als dit nog niet lukt is het belangrijk om de borsten goed leeg te kolven. 

Medicijnen die melkproductie ondersteunen 

Voor het bovenstaande proces heb je veel geduld nodig. Het is belangrijk om het niet op te geven. Bepaalde medicijnen kunnen helpen bij het stimuleren van de melkproductie.  

Prolactine 

Het hormoon prolactine speelt een belangrijke rol in melkproductie. Helaas bestaat prolactine niet als medicijn dat je kan slikken.  

Andere medicijnen 

Wel zijn er medicijnen die voor andere redenen worden gebuikt en als bijwerking prolactine in het bloed verhogen. Soms treedt bij deze medicijnen spontaan melkproductie op.  

Het nadeel van deze medicijnen is dat niet van tevoren te voorspellen is of deze bijwerking bij jou ook optreedt. Bovendien kunnen deze medicijnen juist onbedoelde bijwerkingen hebben.  

Domperidon 

Een voorbeeld van een middel dat borstvoeding kan stimuleren is domperidon. Dit medicijn wordt gegeven aan mensen die misselijk zijn. 

Oxytocine  

Een ander hormoon wat een belangrijke rol speelt bij borstvoeding is oxytocine. Dit hormoon zorgt voor samentrekken van de spiertjes in de borst. De melk komt zo vanuit de voorraad in de melkgangen. We noemen dit ook wel toeschietreflex.  

Oxytocine werkt ook stress verlagend. Je wordt rustiger en positiever gestemd. Dit beïnvloedt je contact met je kind positief. 

Het gebruik van oxytocine neusspray (Syntocinon) kan de toeschietreflex bevorderen. Door een goede toeschietreflex kan de borst beter leeggedronken worden waardoor de melkproductie toeneemt. Op die manier zou een oxytocine neusspray kunnen bijdragen aan een goed verlopende melkproductie.  

In een onderzoek bij moeders van te vroeggeboren baby’s die oxytocine neusspray gebruikte met een elektrische kolf was er geen verschil in de hoeveelheid moedermelk die gedurende de eerste vijf dagen postpartum was gekolfd. De gevolgen van langer gebruik van oxytocine neusspray is niet onderzocht. 

Pas op 

LET OP!!! Gebruik alleen medicijnen als je bent voorgelicht door een dokter en deze het medicijn wil voorschrijven. Ga niet zelf op het internet medicijnen kopen. Mogelijk is het medicijn voor jou juist gevaarlijk. Op het internet worden ook vervalste medicijnen verkocht. Nepmedicijnen kunnen je gezondheid juist in gevaar brengen. 

Als de draagmoeder geen borstvoeding geeft: wat je moet weten over stuwing en remming

Ook als je geen borstvoeding gaat geven, komt de melkproductie vaak wel op gang. Dat wordt aangedreven door hormonen. Hierdoor kun je vanaf dag 3 stuwing verwachten.  

Stuwing 

Bij stuwing voelen de borsten heel strak en gespannen aan. Als je geen kind aangelegd en je gaat ook niet kolven, dan neemt dat ook weer vanzelf af. Maar tot die tijd kan het wel zeer oncomfortabel tot ronduit pijnlijk zijn.  

Pijn bij stuwing 

Voor de pijn kan je paracetamol nemen. Als dat niet genoeg is overleg dan met je zorgverlener wat voor jou de mogelijkheden zijn voor extra pijnstilling. 

Als de pijn door stuwing echt onhoudbaar wordt, dan kun je ervoor kiezen om eenmalig de ergste druk eraf te halen door te kolven. Maar doe dit zo min mogelijk, want kolven zal de productie stimuleren. Te veel kolven houdt het probleem in stand of maakt het zelfs erger. 

Borstontsteking (mastitis) 

Als je in deze periode plotselinge hoge koorts, een grieperig gevoel en een erg pijnlijke borst krijgt, dan kan dat wijzen op een borstontsteking. Neem dan direct contact op met je verloskundige, huisarts of huisartsenpost. 

Medicijnen om stuwing te voorkomen 

Er is medicatie die de stuwing deels kan voorkomen/verminderen. Je begint hiermee direct na de geboorte van het kind. Dit kan een eenmalige dosis zijn of een kuur.  

Als 100 vrouwen deze medicijnen gebruiken om de borstvoeding te remmen lukt dit bij 90 vrouwen goed zonder veel bijwerkingen.  

Sommige vrouwen mogen deze medicijnen niet hebben. Laat je goed voorlichten door een dokter wat voor jou de beste optie is als je deze medicatie wil gebruiken. 

Het kind krijgt flesvoeding 

Moedermelk heeft de voorkeur boven flesvoeding. Toch kan het zijn dat door omstandigheden de draagmoeder of wensouders geen moedermelk kunnen of willen geven. Als donormelk ook niet een mogelijkheid voor jullie is, dan is flesvoeding een goede optie. Werk bij flesvoeding altijd hygiënisch en volg de aanwijzingen op de verpakking.