Ethische aspecten bij draagmoederschap

Inleiding

De keuze voor draagmoederschap heeft gevolgen voor wensouders, de draagmoeder (en diens gezin), de eventuele eiceldonor (en diens gezin) en voor het toekomstige kind. Niet alleen gedurende de zwangerschap, maar ook in de periode daarvoor, daarna en in het verdere leven van het kind.  

Als je draagmoederschap overweegt is het lastig te bedenken wat dit allemaal voor je kan gaan betekenen. Zowel voor het kind, de wensouders en de draagmoeder, want je raakt nauw betrokken bij elkaar. De draagmoeder en de eventuele donor worden min of meer onderdeel van het gezin. De belangen van alle betrokkenen moeten in elke fase zorgvuldig worden meegenomen. 

Laat jezelf dan ook goed informeren, zodat je weloverwogen keuzes kan maken tijdens het gehele proces van draagmoederschap. Laat het belang van een kind altijd voorop staan en zorg dat de rechten van een draagmoeder, eventuele eiceldonor en wensouder goed beschermd zijn. 

Belang van het kind

Wetenschappelijk onderzoek, naar wat het betekent voor kinderen om te worden geboren dankzij de hulp van een draagmoeder, is schaars. Wel weten we dat het belang van het kind altijd voorop moet staan. Een kind heeft het recht zijn ontstaansgeschiedenis en afstammingsinformatie te kennen. 

Dus om te weten wie de draagmoeder en de eventuele donor zijn en om zelf te weten of en hoe het met hen (en hun gezin) een relatie wil aangaan. Dat kan in verschillende fases van het leven anders zijn. Het is aan de ouders om hun kind hierin zo goed mogelijk te begeleiden. Belangrijk daarbij is om er van jongs af aan in alle openheid met het kind over te praten. Zowel over de draagmoeder als de eventuele donor.

De kinderen van de draagmoeder en eventuele donor hebben ook te maken met alles wat er in het draagmoederschapstraject gebeurt. Wat betekent het voor hen? Wat is hun behoefte aan contact met het draagkind of halfbroertje of zusje? Welke ruimte krijgen zij als zij hiermee een band willen opbouwen?

Gelijkwaardigheid van alle betrokkenen

In een traject moeten de belangen van alle betrokkenen worden gewaarborgd op basis van gelijkwaardigheid. De belangen van het toekomstige kind, die van de wensouders, de draagmoeder en eventueel de donor en hun eventuele partner(s) en gezinnen. 

Wensouders dragen naast hun eigen belang ook de zorg voor het belang van het kind en de andere betrokkenen in dit proces. Niet alleen tot aan de geboorte van het kind, maar ook daarna. Met de jurist kan je bespreken of de rechten van de draagmoeder en de eventuele donor voldoende beschermd zijn. Zowel voor hen zelf, als in het belang van het kind.

Ethische vraagstukken bij een traject in het buitenland

Mocht je draagmoederschap in het buitenland overwegen, in plaats van het traject in Nederland volgen, dan betekent dit extra aandacht voor ieders rechten en belangen. Wat kan een buitenlandse draagmoeder en eventuele eiceldonor betekenen voor het kind? Heeft een kind dan ook de ruimte om invulling te geven aan deze relatie? Zijn de draagmoeder en eiceldonor blijvend te traceren? Spreken een draagmoeder en eiceldonor een andere taal en wat betekent dat voor je kind? 

Verder kan het zo zijn dat een draagmoeder uit het buitenland een vergoeding krijgt bovenop de onkosten die zij als draagmoeder maakt. Hoe sta je hier tegenover? En wat ga je hierover in de toekomst aan je kind vertellen en wat kan dat betekenen voor je kind?

Het is essentieel om het belang van de draagmoeder te borgen en jezelf de vraag te stellen: zijn haar rechten goed beschermd? Veel organisaties in het buitenland faciliteren draagmoederschap. Maar niet in alle landen zijn de belangen van draagmoeders goed gewaarborgd. Hetzelfde geldt voor de belangen van een eventuele eiceldonor. Het is daarom heel belangrijk voor wensouders om hierover betrouwbare informatie over in te winnen bij gespecialiseerde juristen en counselors in je eigen land.

Alternatieven voor draagmoederschap

Draagmoederschap is een ingewikkeld en emotioneel ingrijpend proces. Soms blijkt voorafgaand of tijdens het traject dat draagmoederschap niet realistisch is. Bijvoorbeeld omdat belangen van het kind, de draagmoeder of eventuele donor onvoldoende geborgd kunnen worden. Het is dan ook goed om te kijken welke alternatieven er zijn voor draagmoederschap.  

• Intentioneel co-ouderschap kan ook een alternatief zijn om een kinderwens in vervulling te laten gaan als zelf zwanger worden niet mogelijk is. Bij intentioneel co-ouderschap is er een gedeelde opvoedingsverantwoordelijkheid met een ander persoon of stel. 
   
• Pleegzorg is een zorgvorm waarbij een pleegkind voor korte of langere tijd wordt opgenomen in een pleeggezin. Het doel van pleegzorg is om kinderen die tijdelijk niet thuis kunnen wonen, op te vangen in een veilige en stabiele omgeving. Pleegzorg kan verschillende vormen hebben, zoals crisispleegzorg, weekendpleegzorg, langdurige pleegzorg en respijtzorg. 
   
• Adoptie kan ook een mogelijkheid zijn om de zorg te kunnen dragen voor een kind. Er is de laatste jaren veel te doen geweest omtrent interlandelijke adoptie. Net als draagmoederschap vereist ook adoptie zorgvuldige voorbereiding en aandacht.
                                         
• Donorconceptie maakt het mogelijk om een genetisch eigen kind te krijgen. Zo kun je als vrouw bijvoorbeeld eicellen doneren en als man sperma. Bij donorconceptie is er geen opvoed verantwoordelijkheid richting het kind, maar is het wel mogelijk om desgewenst vanaf het begin een bepaalde rol te spelen in het leven van een toekomstig kind.  
   
• Naast deze alternatieven is er ook de optie om ervoor te kiezen (ongewenst) kinderloos te blijven. Sommige mensen kiezen er na een zorgvuldige afweging voor om af te zien van het vervullen van hun kinderwens en zich te richten op andere aspecten van hun leven die betekenis geven aan hun leven.